کوهنوردی هفتگی، تفریحی ارزشمند؛ مسیرهای کوهنوردی شمال شهر تهران
دوشنبه, ۱ ارديبهشت ۱۳۹۳، ۰۵:۱۷ ق.ظ
کوهنوردی علاوه بر ورزش استقامتی به عنوان یک تفریح انرژی بخش در دل طبیعت و کوهستان به شمار می آید. وقتی که جمعه ها فرا می رسد شاغلان و کارکنانی که یک هفته درگیر کار بوده اند ترجیح می دهند تا ساعاتی از صبح بخوابند و پس از آن با صورتی کسل و خسته از خواب برخاسته و بدون یک نیروی مثبت به سراغ یخچال می روند تا شکم خود را پر کنند. این روال زندگی بسیاری از ما ایرانیان است. ولی آنهایی که چنین سبکی از زندگی را برنمی تابند و طعم شیرین الگوی صحیح زندگی را چشیده اند جور دیگری برنامه ریزی می نمایند و به گونه ای متفاوت از دیگران رفتار می نمایند تا زندگی را برای خود قابل تحمل و لذت بخش تر کنند. کوهنوردی می تواند به عنوان یکی از برنامه هایی در نظر گرفته شود که باعث استحکام اراده در انسان، گرفتن روحیه و انرژی مثبت، افزایش سطح حلم و بردباری در افراد، مدیریت شور و هیجان در جوان و انس با کوهستان می گردد.
کوه مظهر ایستادگی و بلندی است. وقتی انسان ضعیف در برابر عظمت بزرگی و بلندی آن قرار می گیرد اظهار عجز و کوچکی می کند. هنگامی که از مسیرهای خطرناک عبور می کنید با مرگ فاصله ای ندارید و هر آن ممکن است سنگ از زیر پای شما در رود و شما را به انتهای دره پرت کند. در این هنگام است که آرام آرام مرگ را حس می کنید و با مرگ انس می گیرید و به جای هراس و گریز خود را هر آن آماده آن می کنید.
کوهنوردی به عنوان فعالیتی برای آنها که زندگی مجردی را پیشه خود ساخته اند نیز لذت بخش است. به تنهایی و با آرامش مسیر را طی می کنید و آرام آرام با کوهستان انس می گیرید و شریکی متمایز از دیگران در زندگی پیدا می کنید که تا آخر عمر دوست شما خواهد بود. دوستی که نماد صبر، ایستادگی، عظمت، قدرت، بلندی و شجاعت است. همراه شدن با چنین دوستی، شما را نیز از ویژگی های خود بهره مند می کند و به تدریج و بدون آنکه خودتان متوجه شوید شاهد تغییر روحیه، اخلاق، اراده و اعتماد نفس در خود خواهید بود.
در این مقاله به مطالبی درباره کوهنوردی که در برخی از سایت ها و بلاگ ها برخوردم و آن را برای خود و شما مفید قلمداد کرده ام اشاره می نمایم.
مسیرهای کوهپیمایی شمال تهران را میتوان به ترتیب از شرق به غرب به شرح ذیل نام برد:
دارآباد ، کُلک‌چال ، گلابدره ، دربند ، ولنجک ، درکه ، فرحزاد و حصارک
در میان مسیرهای فوق: دارآباد ، کلکچال ، دربند ، ولنجک و درکه بعنوان مسیرهای ایمن کوهستان شمال تهران معرفی می‌شوند که به لحاظ هموار بودن راه، امنیت و امکانات رفاهی قابلیت پیمایش برای عموم علاقمندان به کوهنوردی را دارا هستند.
برای دسترسی به این مسیرهای ایمن اگر وسیله نقلیه شخصی ندارید کافی است خود را به میدان تجریش برسانید. در پایانه تجریش اتوبوسهای شرکت واحد و همچنین مینی‌بوس برای هر یک از این مناطق فعال هستند. همچنین تاکسی و سواری‌های خطی نیز در مجاورت پایانه و یا اطراف میدان تجریش برای رسیدن به این مسیرها در دسترس هستند.
شرح مختصری بر مسیرهای کوهپیمایی مطمئن و امن شمال تهران:
1- دارآباد:
ابتدای این مسیر، دره دارآباد به ارتفاع 1750 متر در شمال‌شرق تهران است. دره دارآباد نسبت به سایر مسیرهای ایمن از شیب کمتری برخوردار بوده و به لطف وجود دره‌های فرعی سرسبز و چشمه‌های متعدد از جذابیت و تنوع خوبی در بین مسیرهای فوق برخوردار است. کوهپیمایی در دره دارآباد از ابتدا تا انتهای مسیرِ ایمن (آبشار چال مگس در ارتفاع 2100 متر) حدود یک ساعت و نیم زمان می‌برد. دره دارآباد همچنین مبدا صعود به قله دارآباد به ارتفاع 3160 متر است.
(ابتدای این مسیر، محله ی دارآباد در شمال شرقی شمیران است. پس از منطقه ای که به پارکینگ مشهور است و تابلوی راهنمای رود - دره ها و نقاط مشهور ارتفاعات دارآباد در آن نصب شده است.
با عبور از پلی کوچک و کمی ارتفاع گرفتن، به کافهای کوهستانی خواهید رسید. در ادامه، مسیر مشخصی در بالادست شرقی رودخانه به سمت شمال امتداد مییابد. سپس، مسیر به ابتدای دره کوچکی در سمت شرق میرسد. اینجا یک دو راهی وجود دارد. یک راه مسیری است که به تدریج در شیبی تند (یال شن سیاه) رو به شمال شرقی امتداد یافته است و پس از حدود دو ساعت بر لبه یال جنوبی قله و از آنجا رو به شمال و روی یال با شیب ملایم به قله دارآباد با ارتفاع 3193 متر منتهی می شود؛ و دیگری راهی است که در امتداد دره اصلی به گردشگاه های حاشیه رود و آبشارهای بالادست ختم می شود.
باید توجه داشت برای دسترسی به قله ممکن است در تابستان بتوان مسیرهای دیگری را هم انتخاب کرد که البته توصیه نمی شود؛ ولیکن در زمستان، باید حتماً از مسیر یال شن سیاه استفاده کرد، چرا که احتمال ریزش بهمن در سایر مسیرها زیاد است و تاکنون جان چند نفر را گرفته است. همچنین احتمال ریزش بهمن از بالای چشمه درازلش پس از بارش برف تازه وجود دارد).
2- کُلک‌چال:
نقطه آغازین این مسیر، پارک جمشیدیه به ارتفاع متوسط 1850 متر در شمال نیاوران است. مسیر کوهنوردی کلکچال بعد از دربند، از بیشترین شیب در بین مسیرهای فوق برخوردار است. در این مسیر پس از حدود دو ساعت کوهپیمایی به مجتمع اردوگاهی کلکچال در ارتفاع 2600 متر می‌رسید. قله کلکچال به ارتفاع 3340 از این مسیر و با گذر از پناهگاه کلکچال صعود میشود.
(آغاز این مسیر پارک جمشیدیه است و از این نقطه پس از حدود دو ساعت کوهپیمایی در مسیری با پهنای زیاد، زیگزاگ و کم شیب به مجتمع کلکچال با ارتفاع 2600 متر میرسیم. وجود مجتمع کوهستانی کلکچال که مدیریت آن وابسته به وزارت آموزش و پرورش است، یکی از جذابیتهای این مسیر است. در محوطه مجتمع کلکچال، برج دیدنی کلکچال قرار دارد که به صورت نمادی برای شناسایی این مسیر درآمده است. کوهپیمایی از پارک جمشیدیه تا مجتمع کلکچال خطر خاصی ندارد، اما در فصل زمستان به دلیل تردد زیاد یخزده و لغزنده است.
در سایر فصلها میتوان از مجتمع کلکچال به سمت شمال غربی، به طرف گردنهای وسیع به نام گرز دره رفت که از آنجا یال شمال شرقی به سمت "قله کلکچال" با ارتفاع 3340 متر میرود و امتداد مسیر به سمت غرب به پناهگاه شیرپلا منتهی می شود. مسیرکلکچال به شیرپلا در فصل سرما انباشته از برف است و تاکنون چند نفر در این مسیر بر اثر ریزش بهمن جان باخته اند یا دچار حادثه شده اند).
3- دربند(شیرپلا):
نقطه شروع این مسیر، میدان سربند (مجسمه کوهنورد) به ارتفاع 1800 متر است. کوهپیمایی در این مسیر تا پناهگاه شیرپلا و آبشار دوقلو (به ارتفاع 2750 متر) حدود دو ساعت و نیم زمان می‌برد. مسیر کوهپیمایی دربند بیشترین شیب و ناهموارترین مسیر را در بین مسیرهای شمال تهران دارا است. مسیر دربند-پناهگاه شیرپلا-جانپناه امیری کوتاهترین مسیر برای صعود به قله توچال به ارتفاع 3964 متر است. بخاطر وجود کافه‌ها و رستورانهای متعدد در بخش ابتدایی مسیر، دربند همیشه یکی از شلوغ‌ترین و پر رفت و آمدترین مسیرهای کوهستان شمال تهران به‌شمار میرود. بند یخچال و دره اوسون از مسیرهای فرعی دربند هستند. این مسیرها خلوت‌تر از مسیر اصلی بوده و به نوبه خود پذیرای علاقمندانی هستند که به قصد تفرج و یا کوهپیمایی به دربند آمده‌اند.
(شروع این مسیر، میدان سربند (مجسمه کوهنورد) به ارتفاع 1800 متر است، و برای رسیدن به قله توچال در ادامه باید از آبادی پس قلعه، پناهگاه شیرپلا، و جانپناه امیری عبور کرد. مسیر سربند- شیرپلا - توچال، با وجود برخی خطرات، کوتاهترین مسیر صعود به قله توچال است و بیشترین تردد در این مسیر صورت میگیرد. قسمت هایی از مسیر منتهی به شیرپلا کاملاً پرشیب و سنگی است، تا آنجا که بناچار در نقاطی پله های فلزی کارگذاشته شده و طناب کشی شده است. کوهپیمایی در این مسیر به ویژه در زمستان دشوار است، زیرا قسمت هایی از مسیر پایین دست به دلیل تردد روزانه کاملاً یخ میزند، در حفره ها و دره های کوچک و بزرگ مسیر برف زیادی م ینشیند و یال منتهی به قله نیز بسیار بادگیر است. در مسیر میدان سربند تا قله توچال دوراهی های فراوانی هستند که به نقاط مختلفی همچون بندیخچال (محل تمرین سنگنوردی) ، دره ی اوسون، مجتمع کلکچال، قله ی اسپیلت، ایستگاه پنج تله کابین و سایر مسیرهای فرعی ختم می شوند. در فصل زمستان تجربه کردن مسیرهای فرعی خطرناک است و می تواند بسیار تلخ باشد. در سایر فصل ها نیز بدون تجربه، آمادگی و راهنمایی در این مسیرها گام نگذارید. برخی از کوهپیمایان، به قصد رسیدن به قله توچال و به امید پایین آمدن سریع با تله کابین، بدون توجه به شرایط جوی اقدام به صعود میکنند. در این مواقع گاه مدت صعود طولانی می شود و شخص هنگامی به ایستگاه تله کابین می رسد که دیگر تعطیل شده است.
باید توجه داشت که فعالیت تله کابین در شرایط نامساعد جوی متوقف می شود، همچنین زمان فعالیت آن در زمستان حداکثر تا حدود ساعت 15 است و در ارائه خدمات، برای اسکی بازان اولویت قائل است.
در شیرپلا یک مجتمع کوهستانی فعال است که به کوهنوردان خدماتی از قبیل غذا و حتی محل خواب ارائه می دهد. در میانه راه شیرپلا به قله توچال، در ارتفاع 3480 متری جانپناه امیری قرار دارد که فاقد هر گونه امکانات رفاهی است و گاه نیروهای اطلاع رسانی در روزهای تعطیل در آن مستقر هستند. همچنین جانپناهی روی قله توچال وجود دارد که در زمستان بسیار سرد و گاه انباشته از برف است و نباید به آن امید زیادی بست.
جبهه شمالی توچال بسیار وسیع و ک وهنوردی در آن منطقه در زمستان با خطرهایی همچون گم شدن، تحلیل انرژی، بهمن زدگی، و ... همراه است. زمانی که به خط الرأس نزدیک هستید، به ویژه در هوای نامناسب، از منحرف شدن به آن سو اجتناب کنید!)
4- ولنجک(تله کابین توچال):
ولنجک یا تله کابین توچال مجهزترین، هموارترین و کم شیب‌ترین مسیر در بین مسیرهای کوهپیمایی شمال تهران است. نقطه شروع این مسیر پارکینگ ولنجک در ارتفاع 1850 متر است. از پارکینک تا ایستگاه یک تله کابین، حدود نیم ساعت پیاده روی در یک جاده آسفالته پیش رو دارید. این بخش از راه را میتوانید با اتوبوسهای حاضر در ایستگاه یک نیز طی کنید. بعد از ایستگاه یک، جاده خاکی در یک مسیر نسبتا کم شیب با گذر از مجاورت ایستگاه‌های دو و پنچ تا ایستگاه هفت تله کالبین در ارتفاع 3740 متری ادامه دارد.
(مبدأ این مسیر ولنجک است و پس از پارکینگ، تا ایستگاه یک تله کابین مسیر آسفالت است.
در ادامه، مسیر مناسب راهپیمایی به صورت مارپیچ و با شیب کم تا ایستگاه دوم تله کابین حدود یک ساعت طول میکشد.
از ایستگاه دوم تا ایستگاه پنج، هیچ ایستگاه یا رستورانی وجود ندارد. در این بخش از مسیر که راه پیمایی در آن در شرایط عادی حدود سه ساعت طول میکشد، خطرهای بهمن، سقوط، گم شدن و تحلیل انرژی وجود دارد. در ایستگاه 5 مجتمعی فعال است که پناهگاه محسوب نمی شود و خدمات کوهنوردی ارائه نم یکند و بیشتر پذیرای گردشگران عمومی است.
پس از ایستگاه پنج در نهایت با حدود 4ساعت صعود و گذشتن از ایستگاه هفت، مسیر به قله توچال منتهی میشود. کوهنوردی در این مسیر، خصوصاً در فصل زمستان خطرات خاص خود را دارا است و مستلزم برنامه ریزی ویژه است. کوهپیمایانی که در این مسیر با تله کابین تردد می کنند باید به تفاوت دمای ناگهانی بین مبدأ صعود و مقصد، توجه داشته باشند و با پوشاک مناسب و هم هوایی )تطبیق تدریجی بدن با تفاوت فشار ناشی از اختلاف ارتفاع( نسبت به ورود به مناطق بالادست اقدام کنند. این امر به ویژه برای کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است).
5- درکه(پلنگ چال):
نقطه آغازین این مسیر، میدان درکه به ارتفاع 1700 متر است. سراسر این مسیر تا پناهگاه پلنگچال (به ارتفاع 2550 متر) از داخل دره‌ی زیبای پلنگچال از کنار رودخانه میگذرد که یکی از زیباترین مسیرها در ارتفاعات شمال تهران است. در نیمه‌ی راه درکه به پلنگچال، یک پاکوب فرعی در جهت غرب و در امتدا دره کارا پس از حدود یک ساعت شما را به جنگل کوچک و زیبای کارا می‌رساند.
(سراسر این مسیر تا پناهگاه پلنگ چال (2550 متر)، از داخل دره زیبای پلنگ چال و از کنار رودخانه میگذرد که یکی از زیباترین مسیرها در ارتفاعات شمال تهران است. دره ی درکه برای کوهپیمایی زمستانی، تا منطقه ای به نام « اذغالچال » امن و مناسب است. ادامه مسیر و ارتفاعات بالاتر از آن در زمستان، احتمال ریزش بهمن وجود دارد. در این مسیر افرادی بر اثر ریزش بهمن مصدوم یا کشته شده اند. در نیمه راه درکه به پلنگچال، در ضلع غربی ارتفاعات مشرف به رودخانه، درهای پردرخت وجود دارد که به جنگل کارا موسوم است. این جنگل حدود نیم ساعت از مسیر اصلی درکه- پلنگ چال فاصله دارد و کوهپیمایی زمستانی به آنجا خطر خاصی ندارد. ادامه مسیر جنگل کارا برای دسترسی به قل ههای دوشاخ و چین کلاغ دارای پاکوب است، اما رفته رفته راه پرشیب می شود. این مسیر کم تردد است، بنابراین بدون راهنما و آمادگی کافی از صعود به مناطق بالادست در این مسیر خودداری کنید. مسیر اصلی درکه- پلنگ چال در نهایت به مجتمع کوهستانی پلنگ چال ختم می شود. البته مسیری در امتداد شرقی پس از این مجتمع، پلنگ چال را به ایستگاه 5 تله کابین توچال متصل می کند. کوهنوردی در این مسیر یا صعود به ارتفاعات بالادست و قله پلنگ چال در فصل زمستان می تواند با خطر بهمن همراه باشد)!
مسیرهای کوهستانی کم تردد و ناایمن شمال تهران
این مسیرها از ایمنی، امنیت و امکانات مسیرهای ایمن برخوردار نبوده و گام گذاشتن در این مسیرها باید با تحقیق و آگاهی و با توجه به شرایط زمانی و توانایی‌های فردی انجام گیرد، بویژه در فصل زمستان وجود راهنما در این مسیرها لازم است.
1- مسیر گلابدره:
دره گلابدره در حد فاصل بین کلکچال و دربند واقع است. گلابدره از ارتفاع 1800 متر شروع شده و تا ارتفاع حدود 2250 متر امتداد دارد. در این مسیر با حدود یک ساعت پیاده‌روی به دره زیبای وزباد می‌رسید که آبشار کوچکی در ابتدای آن قرار دارد. این آبشار کوچک با محیط سرسبز پیرامون مقصد نهایی بسیاری از کوهپیمایانی است که قصد ادامه مسیر را ندارند. کوهپیمایی از ابتدا تا انتهای دره گلابدره چیزی حدود یک ساعت و نیم زمان می‌برد. برخلاف دربند و درکه اینجا از کافه‌ها و رستورانهای تودرتو و ازدحام کوهپیمایان خبری نیست.
2- مسیر فرحزاد:
این مسیر از بالای محله فرحزاد در ارتفاع 1650 متر شروع شده و با عبور از یک جاده خاکی پیچ در پیچ به‌طول 15 کیلومتر، در نقطه پایانی به حرم مطهر امامزاده داود در ارتفاع 2600 متر میرسد. مسیر کوهپیمایی فرحزاد به امامزاده داود یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین مسیرهای کوهپیمایی شمال تهران است. تا همین 30-40 سال پیش که هنوز جاده جدید امامزاده داود از مسیر سولقان و کن احداث نشده بود این جاده تنها راه ارتباطی به امامزاده داود محسوب می‌شد. پیاده‌روی در این جاده زیبا در امتداد دره فرحزاد، حدود پنج ساعت زمان می‌برد. برخی از گردشگران این جاده را با خوردوهای شاسی بلند و دو دیفرانسیل نیز طی میکنند.
3- مسیر حصارک:
دره حصارک واقع در شمالغرب تهران، از مسیرهای کمتر شناخته شده در کوهستان شمال تهران است. حصارک شامل دو مسیر است:
"مسیر دره حصارک"، که از شمالغرب محله حصارک در ارتفاع 1670 متری شروع شده و در یک مسیر کم شیب تا آبشار حصارک ادامه دارد. پیاده‌روی از ابتدای دره تا پای آبشار کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. مسیر بعد از آبشار کمی ناهموار است اما اگر از آن رد شوید، راه پاکوب در امتداد دره همچنان به سمت بالا ادامه دارد. "مسیر قله بند عیش"، که از بالای محله حصارک شروع شده و در ادامه با عبور از بالای دره حصارک در نهایت به قله بند عیش به ارتفاع 2760 متر ختم میشود.
نکته مهم: تمام مسیرهای فوق‌الذکر قابلیت پیمایش توسط کوهنوردان مبتدی در محدوده ذکر شده را دارند و نیاز به لوازم و یا امکانات خاصی برای این مسیرها نیست. مسیرهای ایمن کوهستان شمال تهران شامل: دارآباد ، کُلک‌چال ، دربند ، ولنجک و درکه برای هر سن و هر قشری (کوهنورد یا غیر کوهنورد) که توانایی کوهپیمایی را داشته باشند، ایمن و قابل پیمایش است اما باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که سه مسیر دیگر شامل: گلابدره، فرحزاد و حصارک از ایمنی، امنیت و امکانات مسیرهای ایمن برخوردار نبوده و گام گذاشتن در این مسیرها باید با تحقیق و آگاهی و با توجه به شرایط زمانی و توانایی‌های فردی انجام گیرد.
توصیه‌هایی برای شما که می‌خواهید گام در این مسیرها بگذارید:
- در فصل زمستان کوهستان شمال تهران در برخی از نقاط، خصوصاً در محدوده خارج از مسیرهای ایمن، بهمن‌خیز است. برای صعودهای زمستانی حتما به این نقاط و مناطق بهمن‌خیز توجه داشته باشید.
- گاه کناره رودخانه این مسیر شاهد برپایی آتشی هستید که با شکستن شاخه آخرین بازماندگان درختان این مسیر زیبا افروخته شده اند. شما از این کار پرهیز کنید و در ترویج حفاظت از محیط زیست سهیم باشید.
- هرگز از مسیرهای اصلی خارج نشوید.
- زمان لازم را برای مسیر بازگشت در نظر بگیرید.
- مسیر کوهپیمایی نباید پر شیب، سنگی و در کنار پرتگاه باشد.
- حتی‌المکان تنها به کوهستان نروید خصوصا در مسیرهای خلوت. یکی از نزدیکان را از مسیر و برنامه خود مطلع سازید و تلفن همراه با خود داشته باشید.
- هیچ‌گاه کوهستان را دست‌کم نگیرید چون با همه جذابیتش خالی از خطر نیست.
- زباله‌های خود را همراه خود به پائین بیاورید.
- به طبیعت بکر کوهستان آسیب نرسانده و از خود ردی در طبیعت بجا نگذارید.
- همیشه در مسیرهای مشخص و پاکوب حرکت کنید.
- به هوای کوهستان اعتماد نکنید خصوصا در فصل بهار. همیشه پوشاک و تغذیه مناسب همراه داشته باشید.
- پیشنهاد میشود که بسته به توانایی و علاقه‌مندی خود به عضویت یکی از گروههای طبیعت‌گردی و یا کوهنوردی درآیید تا با شرکت در برنامه‌های گروهی از تجربیات قدیمی‌ترها بهره برده و از کوه‌نوردی‌تان نیز بیشتر لذت ببرید.
- زانوهای شما ارزشمندترین سرمایه شما برای کوهنوردی هستند. از دویدن و حرکت سریع در هنگام فرود به شدت پرهیز کنید. برای تقویت زانوها حرکتهای کششی برای پا و عضلات چهارسر ران را در برنامه ورزش‌های روزانه و هفتگی خود قرار دهید.
- اگر قصد کوهنوردی در ارتفاعات را دارید از چکمه مناسب کوهنوردی استفاده کنید.
- قبل از حرکت یک بطری آب، شیرینی جات(مثلا عسل یا نبات)، میوه، نان و خوراکی لازم را همراه خود ببرید.
- همیشه یک شلوار اضافی به همراه داشته باشید تا در صورت پاره شدن، آن را عوض کنید.
- موبایل تان را در طول مسیر خاموش کنید. معمولا در کوه موبایل به سختی با آنتن ارتباط برقرار می کند و به همین دلیل امواج الکترومغناطیسی موبایل بر روی سلامتی شما تاثیر منفی میگذارد و موجب خالی شدن شارژ موبایل شما نیز می شود.
- از شلوارهایی همچون شلوار پارچه ای رسمی، شلوار لی و کتان برای کوهنوردی استفاده نکنید. شلوارهای ورزشی سبک و خنک را اولویت خود قرار دهید.
- اگر می خواهید عکس یادگاری بگیرید دوربین عکاسی را نیز به همراه داشته باشید.
منابع:
1. http://shemiranclimb.blogfa.com/post-196.aspx
2. http://www.kziran.com/training/infopeak/487-مسیر-کوهپیمایی-کوهستان-شمال-تهران
برای کسب اطلاعات بیشتر:
1. نقشه مسیرهای کوهنوردی شمال شهر تهران
کوه مظهر ایستادگی و بلندی است. وقتی انسان ضعیف در برابر عظمت بزرگی و بلندی آن قرار می گیرد اظهار عجز و کوچکی می کند. هنگامی که از مسیرهای خطرناک عبور می کنید با مرگ فاصله ای ندارید و هر آن ممکن است سنگ از زیر پای شما در رود و شما را به انتهای دره پرت کند. در این هنگام است که آرام آرام مرگ را حس می کنید و با مرگ انس می گیرید و به جای هراس و گریز خود را هر آن آماده آن می کنید.
کوهنوردی به عنوان فعالیتی برای آنها که زندگی مجردی را پیشه خود ساخته اند نیز لذت بخش است. به تنهایی و با آرامش مسیر را طی می کنید و آرام آرام با کوهستان انس می گیرید و شریکی متمایز از دیگران در زندگی پیدا می کنید که تا آخر عمر دوست شما خواهد بود. دوستی که نماد صبر، ایستادگی، عظمت، قدرت، بلندی و شجاعت است. همراه شدن با چنین دوستی، شما را نیز از ویژگی های خود بهره مند می کند و به تدریج و بدون آنکه خودتان متوجه شوید شاهد تغییر روحیه، اخلاق، اراده و اعتماد نفس در خود خواهید بود.
در این مقاله به مطالبی درباره کوهنوردی که در برخی از سایت ها و بلاگ ها برخوردم و آن را برای خود و شما مفید قلمداد کرده ام اشاره می نمایم.
مسیرهای کوهپیمایی شمال تهران را میتوان به ترتیب از شرق به غرب به شرح ذیل نام برد:
دارآباد ، کُلک‌چال ، گلابدره ، دربند ، ولنجک ، درکه ، فرحزاد و حصارک
در میان مسیرهای فوق: دارآباد ، کلکچال ، دربند ، ولنجک و درکه بعنوان مسیرهای ایمن کوهستان شمال تهران معرفی می‌شوند که به لحاظ هموار بودن راه، امنیت و امکانات رفاهی قابلیت پیمایش برای عموم علاقمندان به کوهنوردی را دارا هستند.
برای دسترسی به این مسیرهای ایمن اگر وسیله نقلیه شخصی ندارید کافی است خود را به میدان تجریش برسانید. در پایانه تجریش اتوبوسهای شرکت واحد و همچنین مینی‌بوس برای هر یک از این مناطق فعال هستند. همچنین تاکسی و سواری‌های خطی نیز در مجاورت پایانه و یا اطراف میدان تجریش برای رسیدن به این مسیرها در دسترس هستند.
شرح مختصری بر مسیرهای کوهپیمایی مطمئن و امن شمال تهران:
1- دارآباد:
ابتدای این مسیر، دره دارآباد به ارتفاع 1750 متر در شمال‌شرق تهران است. دره دارآباد نسبت به سایر مسیرهای ایمن از شیب کمتری برخوردار بوده و به لطف وجود دره‌های فرعی سرسبز و چشمه‌های متعدد از جذابیت و تنوع خوبی در بین مسیرهای فوق برخوردار است. کوهپیمایی در دره دارآباد از ابتدا تا انتهای مسیرِ ایمن (آبشار چال مگس در ارتفاع 2100 متر) حدود یک ساعت و نیم زمان می‌برد. دره دارآباد همچنین مبدا صعود به قله دارآباد به ارتفاع 3160 متر است.
(ابتدای این مسیر، محله ی دارآباد در شمال شرقی شمیران است. پس از منطقه ای که به پارکینگ مشهور است و تابلوی راهنمای رود - دره ها و نقاط مشهور ارتفاعات دارآباد در آن نصب شده است.
با عبور از پلی کوچک و کمی ارتفاع گرفتن، به کافهای کوهستانی خواهید رسید. در ادامه، مسیر مشخصی در بالادست شرقی رودخانه به سمت شمال امتداد مییابد. سپس، مسیر به ابتدای دره کوچکی در سمت شرق میرسد. اینجا یک دو راهی وجود دارد. یک راه مسیری است که به تدریج در شیبی تند (یال شن سیاه) رو به شمال شرقی امتداد یافته است و پس از حدود دو ساعت بر لبه یال جنوبی قله و از آنجا رو به شمال و روی یال با شیب ملایم به قله دارآباد با ارتفاع 3193 متر منتهی می شود؛ و دیگری راهی است که در امتداد دره اصلی به گردشگاه های حاشیه رود و آبشارهای بالادست ختم می شود.
باید توجه داشت برای دسترسی به قله ممکن است در تابستان بتوان مسیرهای دیگری را هم انتخاب کرد که البته توصیه نمی شود؛ ولیکن در زمستان، باید حتماً از مسیر یال شن سیاه استفاده کرد، چرا که احتمال ریزش بهمن در سایر مسیرها زیاد است و تاکنون جان چند نفر را گرفته است. همچنین احتمال ریزش بهمن از بالای چشمه درازلش پس از بارش برف تازه وجود دارد).
2- کُلک‌چال:
نقطه آغازین این مسیر، پارک جمشیدیه به ارتفاع متوسط 1850 متر در شمال نیاوران است. مسیر کوهنوردی کلکچال بعد از دربند، از بیشترین شیب در بین مسیرهای فوق برخوردار است. در این مسیر پس از حدود دو ساعت کوهپیمایی به مجتمع اردوگاهی کلکچال در ارتفاع 2600 متر می‌رسید. قله کلکچال به ارتفاع 3340 از این مسیر و با گذر از پناهگاه کلکچال صعود میشود.
(آغاز این مسیر پارک جمشیدیه است و از این نقطه پس از حدود دو ساعت کوهپیمایی در مسیری با پهنای زیاد، زیگزاگ و کم شیب به مجتمع کلکچال با ارتفاع 2600 متر میرسیم. وجود مجتمع کوهستانی کلکچال که مدیریت آن وابسته به وزارت آموزش و پرورش است، یکی از جذابیتهای این مسیر است. در محوطه مجتمع کلکچال، برج دیدنی کلکچال قرار دارد که به صورت نمادی برای شناسایی این مسیر درآمده است. کوهپیمایی از پارک جمشیدیه تا مجتمع کلکچال خطر خاصی ندارد، اما در فصل زمستان به دلیل تردد زیاد یخزده و لغزنده است.
در سایر فصلها میتوان از مجتمع کلکچال به سمت شمال غربی، به طرف گردنهای وسیع به نام گرز دره رفت که از آنجا یال شمال شرقی به سمت "قله کلکچال" با ارتفاع 3340 متر میرود و امتداد مسیر به سمت غرب به پناهگاه شیرپلا منتهی می شود. مسیرکلکچال به شیرپلا در فصل سرما انباشته از برف است و تاکنون چند نفر در این مسیر بر اثر ریزش بهمن جان باخته اند یا دچار حادثه شده اند).
3- دربند(شیرپلا):
نقطه شروع این مسیر، میدان سربند (مجسمه کوهنورد) به ارتفاع 1800 متر است. کوهپیمایی در این مسیر تا پناهگاه شیرپلا و آبشار دوقلو (به ارتفاع 2750 متر) حدود دو ساعت و نیم زمان می‌برد. مسیر کوهپیمایی دربند بیشترین شیب و ناهموارترین مسیر را در بین مسیرهای شمال تهران دارا است. مسیر دربند-پناهگاه شیرپلا-جانپناه امیری کوتاهترین مسیر برای صعود به قله توچال به ارتفاع 3964 متر است. بخاطر وجود کافه‌ها و رستورانهای متعدد در بخش ابتدایی مسیر، دربند همیشه یکی از شلوغ‌ترین و پر رفت و آمدترین مسیرهای کوهستان شمال تهران به‌شمار میرود. بند یخچال و دره اوسون از مسیرهای فرعی دربند هستند. این مسیرها خلوت‌تر از مسیر اصلی بوده و به نوبه خود پذیرای علاقمندانی هستند که به قصد تفرج و یا کوهپیمایی به دربند آمده‌اند.
(شروع این مسیر، میدان سربند (مجسمه کوهنورد) به ارتفاع 1800 متر است، و برای رسیدن به قله توچال در ادامه باید از آبادی پس قلعه، پناهگاه شیرپلا، و جانپناه امیری عبور کرد. مسیر سربند- شیرپلا - توچال، با وجود برخی خطرات، کوتاهترین مسیر صعود به قله توچال است و بیشترین تردد در این مسیر صورت میگیرد. قسمت هایی از مسیر منتهی به شیرپلا کاملاً پرشیب و سنگی است، تا آنجا که بناچار در نقاطی پله های فلزی کارگذاشته شده و طناب کشی شده است. کوهپیمایی در این مسیر به ویژه در زمستان دشوار است، زیرا قسمت هایی از مسیر پایین دست به دلیل تردد روزانه کاملاً یخ میزند، در حفره ها و دره های کوچک و بزرگ مسیر برف زیادی م ینشیند و یال منتهی به قله نیز بسیار بادگیر است. در مسیر میدان سربند تا قله توچال دوراهی های فراوانی هستند که به نقاط مختلفی همچون بندیخچال (محل تمرین سنگنوردی) ، دره ی اوسون، مجتمع کلکچال، قله ی اسپیلت، ایستگاه پنج تله کابین و سایر مسیرهای فرعی ختم می شوند. در فصل زمستان تجربه کردن مسیرهای فرعی خطرناک است و می تواند بسیار تلخ باشد. در سایر فصل ها نیز بدون تجربه، آمادگی و راهنمایی در این مسیرها گام نگذارید. برخی از کوهپیمایان، به قصد رسیدن به قله توچال و به امید پایین آمدن سریع با تله کابین، بدون توجه به شرایط جوی اقدام به صعود میکنند. در این مواقع گاه مدت صعود طولانی می شود و شخص هنگامی به ایستگاه تله کابین می رسد که دیگر تعطیل شده است.
باید توجه داشت که فعالیت تله کابین در شرایط نامساعد جوی متوقف می شود، همچنین زمان فعالیت آن در زمستان حداکثر تا حدود ساعت 15 است و در ارائه خدمات، برای اسکی بازان اولویت قائل است.
در شیرپلا یک مجتمع کوهستانی فعال است که به کوهنوردان خدماتی از قبیل غذا و حتی محل خواب ارائه می دهد. در میانه راه شیرپلا به قله توچال، در ارتفاع 3480 متری جانپناه امیری قرار دارد که فاقد هر گونه امکانات رفاهی است و گاه نیروهای اطلاع رسانی در روزهای تعطیل در آن مستقر هستند. همچنین جانپناهی روی قله توچال وجود دارد که در زمستان بسیار سرد و گاه انباشته از برف است و نباید به آن امید زیادی بست.
جبهه شمالی توچال بسیار وسیع و ک وهنوردی در آن منطقه در زمستان با خطرهایی همچون گم شدن، تحلیل انرژی، بهمن زدگی، و ... همراه است. زمانی که به خط الرأس نزدیک هستید، به ویژه در هوای نامناسب، از منحرف شدن به آن سو اجتناب کنید!)
4- ولنجک(تله کابین توچال):
ولنجک یا تله کابین توچال مجهزترین، هموارترین و کم شیب‌ترین مسیر در بین مسیرهای کوهپیمایی شمال تهران است. نقطه شروع این مسیر پارکینگ ولنجک در ارتفاع 1850 متر است. از پارکینک تا ایستگاه یک تله کابین، حدود نیم ساعت پیاده روی در یک جاده آسفالته پیش رو دارید. این بخش از راه را میتوانید با اتوبوسهای حاضر در ایستگاه یک نیز طی کنید. بعد از ایستگاه یک، جاده خاکی در یک مسیر نسبتا کم شیب با گذر از مجاورت ایستگاه‌های دو و پنچ تا ایستگاه هفت تله کالبین در ارتفاع 3740 متری ادامه دارد.
(مبدأ این مسیر ولنجک است و پس از پارکینگ، تا ایستگاه یک تله کابین مسیر آسفالت است.
در ادامه، مسیر مناسب راهپیمایی به صورت مارپیچ و با شیب کم تا ایستگاه دوم تله کابین حدود یک ساعت طول میکشد.
از ایستگاه دوم تا ایستگاه پنج، هیچ ایستگاه یا رستورانی وجود ندارد. در این بخش از مسیر که راه پیمایی در آن در شرایط عادی حدود سه ساعت طول میکشد، خطرهای بهمن، سقوط، گم شدن و تحلیل انرژی وجود دارد. در ایستگاه 5 مجتمعی فعال است که پناهگاه محسوب نمی شود و خدمات کوهنوردی ارائه نم یکند و بیشتر پذیرای گردشگران عمومی است.
پس از ایستگاه پنج در نهایت با حدود 4ساعت صعود و گذشتن از ایستگاه هفت، مسیر به قله توچال منتهی میشود. کوهنوردی در این مسیر، خصوصاً در فصل زمستان خطرات خاص خود را دارا است و مستلزم برنامه ریزی ویژه است. کوهپیمایانی که در این مسیر با تله کابین تردد می کنند باید به تفاوت دمای ناگهانی بین مبدأ صعود و مقصد، توجه داشته باشند و با پوشاک مناسب و هم هوایی )تطبیق تدریجی بدن با تفاوت فشار ناشی از اختلاف ارتفاع( نسبت به ورود به مناطق بالادست اقدام کنند. این امر به ویژه برای کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است).
5- درکه(پلنگ چال):
نقطه آغازین این مسیر، میدان درکه به ارتفاع 1700 متر است. سراسر این مسیر تا پناهگاه پلنگچال (به ارتفاع 2550 متر) از داخل دره‌ی زیبای پلنگچال از کنار رودخانه میگذرد که یکی از زیباترین مسیرها در ارتفاعات شمال تهران است. در نیمه‌ی راه درکه به پلنگچال، یک پاکوب فرعی در جهت غرب و در امتدا دره کارا پس از حدود یک ساعت شما را به جنگل کوچک و زیبای کارا می‌رساند.
(سراسر این مسیر تا پناهگاه پلنگ چال (2550 متر)، از داخل دره زیبای پلنگ چال و از کنار رودخانه میگذرد که یکی از زیباترین مسیرها در ارتفاعات شمال تهران است. دره ی درکه برای کوهپیمایی زمستانی، تا منطقه ای به نام « اذغالچال » امن و مناسب است. ادامه مسیر و ارتفاعات بالاتر از آن در زمستان، احتمال ریزش بهمن وجود دارد. در این مسیر افرادی بر اثر ریزش بهمن مصدوم یا کشته شده اند. در نیمه راه درکه به پلنگچال، در ضلع غربی ارتفاعات مشرف به رودخانه، درهای پردرخت وجود دارد که به جنگل کارا موسوم است. این جنگل حدود نیم ساعت از مسیر اصلی درکه- پلنگ چال فاصله دارد و کوهپیمایی زمستانی به آنجا خطر خاصی ندارد. ادامه مسیر جنگل کارا برای دسترسی به قل ههای دوشاخ و چین کلاغ دارای پاکوب است، اما رفته رفته راه پرشیب می شود. این مسیر کم تردد است، بنابراین بدون راهنما و آمادگی کافی از صعود به مناطق بالادست در این مسیر خودداری کنید. مسیر اصلی درکه- پلنگ چال در نهایت به مجتمع کوهستانی پلنگ چال ختم می شود. البته مسیری در امتداد شرقی پس از این مجتمع، پلنگ چال را به ایستگاه 5 تله کابین توچال متصل می کند. کوهنوردی در این مسیر یا صعود به ارتفاعات بالادست و قله پلنگ چال در فصل زمستان می تواند با خطر بهمن همراه باشد)!
مسیرهای کوهستانی کم تردد و ناایمن شمال تهران
این مسیرها از ایمنی، امنیت و امکانات مسیرهای ایمن برخوردار نبوده و گام گذاشتن در این مسیرها باید با تحقیق و آگاهی و با توجه به شرایط زمانی و توانایی‌های فردی انجام گیرد، بویژه در فصل زمستان وجود راهنما در این مسیرها لازم است.
1- مسیر گلابدره:
دره گلابدره در حد فاصل بین کلکچال و دربند واقع است. گلابدره از ارتفاع 1800 متر شروع شده و تا ارتفاع حدود 2250 متر امتداد دارد. در این مسیر با حدود یک ساعت پیاده‌روی به دره زیبای وزباد می‌رسید که آبشار کوچکی در ابتدای آن قرار دارد. این آبشار کوچک با محیط سرسبز پیرامون مقصد نهایی بسیاری از کوهپیمایانی است که قصد ادامه مسیر را ندارند. کوهپیمایی از ابتدا تا انتهای دره گلابدره چیزی حدود یک ساعت و نیم زمان می‌برد. برخلاف دربند و درکه اینجا از کافه‌ها و رستورانهای تودرتو و ازدحام کوهپیمایان خبری نیست.
2- مسیر فرحزاد:
این مسیر از بالای محله فرحزاد در ارتفاع 1650 متر شروع شده و با عبور از یک جاده خاکی پیچ در پیچ به‌طول 15 کیلومتر، در نقطه پایانی به حرم مطهر امامزاده داود در ارتفاع 2600 متر میرسد. مسیر کوهپیمایی فرحزاد به امامزاده داود یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین مسیرهای کوهپیمایی شمال تهران است. تا همین 30-40 سال پیش که هنوز جاده جدید امامزاده داود از مسیر سولقان و کن احداث نشده بود این جاده تنها راه ارتباطی به امامزاده داود محسوب می‌شد. پیاده‌روی در این جاده زیبا در امتداد دره فرحزاد، حدود پنج ساعت زمان می‌برد. برخی از گردشگران این جاده را با خوردوهای شاسی بلند و دو دیفرانسیل نیز طی میکنند.
3- مسیر حصارک:
دره حصارک واقع در شمالغرب تهران، از مسیرهای کمتر شناخته شده در کوهستان شمال تهران است. حصارک شامل دو مسیر است:
"مسیر دره حصارک"، که از شمالغرب محله حصارک در ارتفاع 1670 متری شروع شده و در یک مسیر کم شیب تا آبشار حصارک ادامه دارد. پیاده‌روی از ابتدای دره تا پای آبشار کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. مسیر بعد از آبشار کمی ناهموار است اما اگر از آن رد شوید، راه پاکوب در امتداد دره همچنان به سمت بالا ادامه دارد. "مسیر قله بند عیش"، که از بالای محله حصارک شروع شده و در ادامه با عبور از بالای دره حصارک در نهایت به قله بند عیش به ارتفاع 2760 متر ختم میشود.
نکته مهم: تمام مسیرهای فوق‌الذکر قابلیت پیمایش توسط کوهنوردان مبتدی در محدوده ذکر شده را دارند و نیاز به لوازم و یا امکانات خاصی برای این مسیرها نیست. مسیرهای ایمن کوهستان شمال تهران شامل: دارآباد ، کُلک‌چال ، دربند ، ولنجک و درکه برای هر سن و هر قشری (کوهنورد یا غیر کوهنورد) که توانایی کوهپیمایی را داشته باشند، ایمن و قابل پیمایش است اما باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که سه مسیر دیگر شامل: گلابدره، فرحزاد و حصارک از ایمنی، امنیت و امکانات مسیرهای ایمن برخوردار نبوده و گام گذاشتن در این مسیرها باید با تحقیق و آگاهی و با توجه به شرایط زمانی و توانایی‌های فردی انجام گیرد.
توصیه‌هایی برای شما که می‌خواهید گام در این مسیرها بگذارید:
- در فصل زمستان کوهستان شمال تهران در برخی از نقاط، خصوصاً در محدوده خارج از مسیرهای ایمن، بهمن‌خیز است. برای صعودهای زمستانی حتما به این نقاط و مناطق بهمن‌خیز توجه داشته باشید.
- گاه کناره رودخانه این مسیر شاهد برپایی آتشی هستید که با شکستن شاخه آخرین بازماندگان درختان این مسیر زیبا افروخته شده اند. شما از این کار پرهیز کنید و در ترویج حفاظت از محیط زیست سهیم باشید.
- هرگز از مسیرهای اصلی خارج نشوید.
- زمان لازم را برای مسیر بازگشت در نظر بگیرید.
- مسیر کوهپیمایی نباید پر شیب، سنگی و در کنار پرتگاه باشد.
- حتی‌المکان تنها به کوهستان نروید خصوصا در مسیرهای خلوت. یکی از نزدیکان را از مسیر و برنامه خود مطلع سازید و تلفن همراه با خود داشته باشید.
- هیچ‌گاه کوهستان را دست‌کم نگیرید چون با همه جذابیتش خالی از خطر نیست.
- زباله‌های خود را همراه خود به پائین بیاورید.
- به طبیعت بکر کوهستان آسیب نرسانده و از خود ردی در طبیعت بجا نگذارید.
- همیشه در مسیرهای مشخص و پاکوب حرکت کنید.
- به هوای کوهستان اعتماد نکنید خصوصا در فصل بهار. همیشه پوشاک و تغذیه مناسب همراه داشته باشید.
- پیشنهاد میشود که بسته به توانایی و علاقه‌مندی خود به عضویت یکی از گروههای طبیعت‌گردی و یا کوهنوردی درآیید تا با شرکت در برنامه‌های گروهی از تجربیات قدیمی‌ترها بهره برده و از کوه‌نوردی‌تان نیز بیشتر لذت ببرید.
- زانوهای شما ارزشمندترین سرمایه شما برای کوهنوردی هستند. از دویدن و حرکت سریع در هنگام فرود به شدت پرهیز کنید. برای تقویت زانوها حرکتهای کششی برای پا و عضلات چهارسر ران را در برنامه ورزش‌های روزانه و هفتگی خود قرار دهید.
- اگر قصد کوهنوردی در ارتفاعات را دارید از چکمه مناسب کوهنوردی استفاده کنید.
- قبل از حرکت یک بطری آب، شیرینی جات(مثلا عسل یا نبات)، میوه، نان و خوراکی لازم را همراه خود ببرید.
- همیشه یک شلوار اضافی به همراه داشته باشید تا در صورت پاره شدن، آن را عوض کنید.
- موبایل تان را در طول مسیر خاموش کنید. معمولا در کوه موبایل به سختی با آنتن ارتباط برقرار می کند و به همین دلیل امواج الکترومغناطیسی موبایل بر روی سلامتی شما تاثیر منفی میگذارد و موجب خالی شدن شارژ موبایل شما نیز می شود.
- از شلوارهایی همچون شلوار پارچه ای رسمی، شلوار لی و کتان برای کوهنوردی استفاده نکنید. شلوارهای ورزشی سبک و خنک را اولویت خود قرار دهید.
- اگر می خواهید عکس یادگاری بگیرید دوربین عکاسی را نیز به همراه داشته باشید.
منابع:
1. http://shemiranclimb.blogfa.com/post-196.aspx
2. http://www.kziran.com/training/infopeak/487-مسیر-کوهپیمایی-کوهستان-شمال-تهران
برای کسب اطلاعات بیشتر:
1. نقشه مسیرهای کوهنوردی شمال شهر تهران
سمیه