مهریه در بین شیعیان و اهل سنت ایران
چهارشنبه, ۱۴ خرداد ۱۳۹۳، ۰۶:۲۴ ب.ظ
جایی که نگارنده خدمت اجباری سربازی خویش را می گذراند شامل تعداد زیادی از سربازان شیعه و سنی است. البته درصد سربازان شیعه بیشتر از سربازان اهل سنت است. در سربازی به سبب مشغولیت ام در بخش اداری و پرسنلی و مواجه شدن با اسناد سربازان وظیفه، به نکته ای پی بردم که برایم جالب بود. همانطور که می دانید شرط «تأهل» یکی از شرایط انتقالی گرفتن سربازان ارتش است و اگر سرباز متقاضی، فاقد نهست و فرار باشد با درخواست وی موافقت گردیده و وی به نزدیک ترین یگان محل سکونت خویش انتقال می یابد. هر هفته، سربازانی با ارائه مدارک مربوط به ازدواج (سند ازدواج، کپی شناسنامه و کارت ملی خود و همسرشان) خواستار انتقالی گرفتن می شوند. با بررسی ای که از اسناد ازدواج این دسته از سربازان به عمل آوردم به نکته ای تازه برخوردم که در زیر اشاره می کنم:
1- ازدواج در بین شیعیان سخت گیرانه تر است، قید شدن مقدار جهیزیه دختر در سند ازدواج
شرایط ازدواج در بین شیعیان (زوج و زوجه شیعه باشند) از حالت سخت گیرانه تری برخوردار است. این را از متن طولانی ای که در اسناد ازدواج نوشته می شود می توان درک کرد. به طور مثال در بین شیعیان، خانواده دختر تاکید بیشتری برای نوشتن مقدار جهیزیه آورده شده به خانه شوهر بر اساس مبلغ (مثلا شش میلیون تومان جهیزیه) دارند. به عبارت بهتر، نگاه خانواده های شیعه به ازدواج بیشتر از خانواده های اهل سنت به سمت و سوی طلاق و جدایی است. البته در بین اسناد ازدواج شیعیان، مواردی هم بودند که در آن مقدار جهیزیه آورده شده قید نشده بود. قید مقدار جهیزیه دختر در سند ازدواج، این اختیار را به زن می دهد تا هر وقت اراده کند بتواند آنها را از خانه شوهر بیرون برد و شوهر را از استفاده از آنها منع کند یا در هنگام طلاق، جهیزیه خویش را برداشته و با خود ببرد. در بین عقدنامه اهل سنت، با این مسئله مواجه نشدم(یا خیلی کم).
2- محاسبه نرخ مهریه طلا بر اساس سکه در بین شیعیان، و بر اساس مثقال و گرم در اهل سنت
نکته جالب دیگری که من به آن برخوردم آن است که تقریبا در اکثر اسناد ازدواج جوانان شیعه، مهریه دختر بر اساس«سکه تمام بهار آزادی» و حتی برخی وسواس بیشتری به خرج داده و در ادامه آن نوشته بودند «جمهوری اسلامی ایران». تا اگر داماد، سکه ی طلایی از کشوری دیگر آورد قابل قبول نباشد! این در حالی است که در شمار زیادی از اسناد ازدواج برادران اهل سنت، مقدار مهریه دختر بر حسب مثقال طلا (مثلای 18 عیار) نوشته شده بود و در این بین تعداد زیادی از آنها مقدار زیادی از مهریه خویش را در همان روز اول ازدواج به زوجه خویش موهبت کرده اند. مثلا در یک سند ازدواج مهریه دختر را 80 مثقال طلا قید کرده بود که داماد در همان روز اول عقد، 20 مثقال طلا را به همسر خویش پرداخت کرده بود. حالا به نظر شما کدام به سنت رسول خدا(ص) نزدیک تر است؟ صدها سکه طلا که جوان شیعه تا آخر عمر هم نتواند نصف آن را به زوجه پرداخت کند؟ یا مهریه ای که در همان روز اول ازدواج، مقداری از آن را پرداخت می کند؟
نکته:
- دید و نگاه اهل تسنن به ازدواج پر معناتر و خوشبینانه تر است. دید اهل تشیع به ازدواج منفی تر است.
- مرد سالاری در اهل تشیع در حال رنگ باختن است (بسیاری از مردهای شیعه، تفکری زنانه پیدا کرده اند). مردانگی در اهل سنت بیشتر نمود دارد.
- مقدار مهریه در بین دختران شیعه شهرستانی با دختران شهری زیاد تفاوت ندارد.
3- تقریبا در هیچ یک از اسناد ازدواج لفظ «عند الاستطاعه» قید نشده بود. یعنی حتی در سند ازدواج آن جوان شیعه که حاضر شده بیش از 250 سکه طلا، مهر همسر سلیطه خویش کند هم «عند المطالبه» قید شده بود.
4- شماری زیادی از اسناد ازدواج مربوط به افرادی می شد که حاضر شده بودند با دخترانی بزرگتر از سن خود ازدواج کنند.
نکته:
- با وجود آنکه این دسته پسران تن به ازدواج با دختران بزرگتر از خود داده بودند و با این کار امتیاز بزرگی به طرف مقابل خویش داده اند، ولی هیچ امتیازی از زوجه نگرفته بودند. حماقت آنجا معنی پیدا می کند که پسری متولد سال 70 با دختری متولد 64 ازدواج کند و آنگاه زیر بار مهریه عندالمطالبه 300 سکه ای هم برود.
5- در هیچ یک از اسناد ازدواج، شرطی که به نفع مرد باشد قید نشده بود. در حالی که قید مهریه و مقدار جهیزیه، تماما امتیازاتی هستند که مرد به زن می دهد.
نکته:
- دین اسلام و سنت رسول گرامی اسلام(ص) ایجاب می کند که ازدواج آسان برگزار شود. اکثریت پسرها هم طرفدار برگزاری آسان ازدواج هستند. این دخترها هستند که در رویای لباس عروسی زیبا و مراسمی منحصر به فرد برای خویشتن هستند. اما متاسفانه هزینه این تجمل گرایی می بایست از جیب تازه داماد پرداخت شود و این هزینه و هزینه های مشابه که می تواند همچون جهیزیه دختر در سند ازدواج قید شود در هیچ سندی ذکر نگردیده است تا به طور مثال از مهریه زن کم گردد.
6- ارتباط جنسی خارج از چارچوب، در بین جوانان (اعم از شیعه یا سنی) از شیوع بیشتری برخوردار شده است. امروز به لطف امتیازات و تاکیدات فراوان نظام جمهوری اسلامی و روحانیت برای حضور فعال زنان در جامعه و فعالیت فمینیست های دولتی و مجلس، این زنان هستند که سیگنال های ارتباط با جنس مخالف را پخش می کنند و طلب ارتباط با جنس مخالف را دارند. ازدواج نیز که سخت شده و خیلی از خانواده ها، دیدی منفی به آن پیدا کرده اند و پوست پسری که به خواستگاری دخترانشان می آید را می کَنند. وضعیت اقتصادی جوانان هم که بسیار اسفبار شده است. دولت هم که نقش شوهر را برای زنان بازی می کند و همه گونه امکانات برای آنها تدارک دیده است. همه اینها باعث می شود جوانان تن به ازدواج ندهند و به دنبال ارضای نیازهای روحی و جسمی خویش در چارچوبی خارج از چارچوب ازدواج و خانواده باشند. در بین سربازان پادگان، افرادی را می شناسم که هر ماه با زنی (متفاوت از زنهای قبلی) ارتباط برقرار می کنند و حتی پیشنهاد «آنها» را به دیگران نیز می دهند! برخی که به خاطرات آنها گوش می دهند نسبت به همه زن ها بدبین می شوند و حتی ممکن است دیگر تن به ازدواج ندهند.
7- در یک مورد از اسناد طلاق ارائه شده، زن متولد 1370 و پسر نیز همسن وی بوده که پس از 4 سال زندگی مشترک زندگی شان به طلاق کشیده شده است. ماحصل این ازدواج یک نوزاد یکی دو ساله است که مادر، مسئولیت سرپرستی آن را متقبل نشده و آن را به پدر 23 ساله اش پس داده است. پدر این طفل هم اکنون سرباز بوده و از درآمد بسیار کمی برخوردار است. در سند طلاق دادگاه، چنین درج شده بود(نقل ضمنی): مادر مسئولیت فرزند را بر عهده نگرفته و فعلا درخواست مهریه ندارد.
نکته:
- در سند طلاق، به گونه ای قید شده که زن می تواند بعدا طلب مهریه خود کند. از طرفی هزینه های بزرگ شدن بچه نیز به گردن مردی افتاده که هم اکنون سرباز است و به زور، حقوق ماهانه او به ماهی 60 هزار تومان می رسد.
- فمینیست های مجلس و دولت به شدت تلاش کردند تا بیان استدلال هایی همچون نیاز فرزند به مادر در دهه ی اول عمر، حق سرپرستی را به زن بدهند. حال سوالی که ایجاد می شود این است که اگر این استدلال درست است و طفل نیاز به سرپرستی دارد آیا نباید با مادرانی که از این مسئولیت، می گریزند برخورد قانونی داشت؟ چرا فقط به دنبال دادن امتیازات به زنان هستند و هیچ قانون سخت گیرانه ای علیه آنها وضع نمی شود؟
- قانون برای حمایت از سربازانی که متأهل بوده و فرزند دارند هیچ حمایت «قابل توجهی» ذکر نکرده است جز اینکه با درخواست وی برای انتقالی گرفتن از پادگانی به پادگان دیگر موافقت گردد(آن هم پس از نامه نگاری های زیاد و نداشتن سنوات و نهست و فرار از خدمت اجباری سربازی).
8- اکثریت دخترانی که ازدواج با آنها صورت پذیرفته بوده ساکن شهرستان های استان کرمانشاه بوده و دارای مهریه های چند صد سکه ای بوده و به عبارتی هیچ فرقی بین دختر ساکن روستا و شهر کوچک با دختر ساکن کلانشهر در تعداد سکه ی طلای مهریه در بین شیعیان وجود ندارد.
نتیجه:
متاسفانه هوشمندی مردان در جامعه ما بسیار کم شده است. خیلی از مردان، با استدلال هایی شبیه عبارت «دو دو تا، چهار تا» سعی بر حل مسائل و بحران های اجتماعی و خانوادگی موجود در کشورمان دارند. و فارغ از این هستند که حقوقی که دین اسلام برای آنها قائل شده بخشی از فرمول بسیار پیچیده ای است که جامعه را به سمت و سوی اصلاح هدایت می کند و آرامش و صلح را برای آنها به ارمغان می آورد.
1- ازدواج در بین شیعیان سخت گیرانه تر است، قید شدن مقدار جهیزیه دختر در سند ازدواج
شرایط ازدواج در بین شیعیان (زوج و زوجه شیعه باشند) از حالت سخت گیرانه تری برخوردار است. این را از متن طولانی ای که در اسناد ازدواج نوشته می شود می توان درک کرد. به طور مثال در بین شیعیان، خانواده دختر تاکید بیشتری برای نوشتن مقدار جهیزیه آورده شده به خانه شوهر بر اساس مبلغ (مثلا شش میلیون تومان جهیزیه) دارند. به عبارت بهتر، نگاه خانواده های شیعه به ازدواج بیشتر از خانواده های اهل سنت به سمت و سوی طلاق و جدایی است. البته در بین اسناد ازدواج شیعیان، مواردی هم بودند که در آن مقدار جهیزیه آورده شده قید نشده بود. قید مقدار جهیزیه دختر در سند ازدواج، این اختیار را به زن می دهد تا هر وقت اراده کند بتواند آنها را از خانه شوهر بیرون برد و شوهر را از استفاده از آنها منع کند یا در هنگام طلاق، جهیزیه خویش را برداشته و با خود ببرد. در بین عقدنامه اهل سنت، با این مسئله مواجه نشدم(یا خیلی کم).
2- محاسبه نرخ مهریه طلا بر اساس سکه در بین شیعیان، و بر اساس مثقال و گرم در اهل سنت
نکته جالب دیگری که من به آن برخوردم آن است که تقریبا در اکثر اسناد ازدواج جوانان شیعه، مهریه دختر بر اساس«سکه تمام بهار آزادی» و حتی برخی وسواس بیشتری به خرج داده و در ادامه آن نوشته بودند «جمهوری اسلامی ایران». تا اگر داماد، سکه ی طلایی از کشوری دیگر آورد قابل قبول نباشد! این در حالی است که در شمار زیادی از اسناد ازدواج برادران اهل سنت، مقدار مهریه دختر بر حسب مثقال طلا (مثلای 18 عیار) نوشته شده بود و در این بین تعداد زیادی از آنها مقدار زیادی از مهریه خویش را در همان روز اول ازدواج به زوجه خویش موهبت کرده اند. مثلا در یک سند ازدواج مهریه دختر را 80 مثقال طلا قید کرده بود که داماد در همان روز اول عقد، 20 مثقال طلا را به همسر خویش پرداخت کرده بود. حالا به نظر شما کدام به سنت رسول خدا(ص) نزدیک تر است؟ صدها سکه طلا که جوان شیعه تا آخر عمر هم نتواند نصف آن را به زوجه پرداخت کند؟ یا مهریه ای که در همان روز اول ازدواج، مقداری از آن را پرداخت می کند؟
نکته:
- دید و نگاه اهل تسنن به ازدواج پر معناتر و خوشبینانه تر است. دید اهل تشیع به ازدواج منفی تر است.
- مرد سالاری در اهل تشیع در حال رنگ باختن است (بسیاری از مردهای شیعه، تفکری زنانه پیدا کرده اند). مردانگی در اهل سنت بیشتر نمود دارد.
- مقدار مهریه در بین دختران شیعه شهرستانی با دختران شهری زیاد تفاوت ندارد.
3- تقریبا در هیچ یک از اسناد ازدواج لفظ «عند الاستطاعه» قید نشده بود. یعنی حتی در سند ازدواج آن جوان شیعه که حاضر شده بیش از 250 سکه طلا، مهر همسر سلیطه خویش کند هم «عند المطالبه» قید شده بود.
4- شماری زیادی از اسناد ازدواج مربوط به افرادی می شد که حاضر شده بودند با دخترانی بزرگتر از سن خود ازدواج کنند.
نکته:
- با وجود آنکه این دسته پسران تن به ازدواج با دختران بزرگتر از خود داده بودند و با این کار امتیاز بزرگی به طرف مقابل خویش داده اند، ولی هیچ امتیازی از زوجه نگرفته بودند. حماقت آنجا معنی پیدا می کند که پسری متولد سال 70 با دختری متولد 64 ازدواج کند و آنگاه زیر بار مهریه عندالمطالبه 300 سکه ای هم برود.
5- در هیچ یک از اسناد ازدواج، شرطی که به نفع مرد باشد قید نشده بود. در حالی که قید مهریه و مقدار جهیزیه، تماما امتیازاتی هستند که مرد به زن می دهد.
نکته:
- دین اسلام و سنت رسول گرامی اسلام(ص) ایجاب می کند که ازدواج آسان برگزار شود. اکثریت پسرها هم طرفدار برگزاری آسان ازدواج هستند. این دخترها هستند که در رویای لباس عروسی زیبا و مراسمی منحصر به فرد برای خویشتن هستند. اما متاسفانه هزینه این تجمل گرایی می بایست از جیب تازه داماد پرداخت شود و این هزینه و هزینه های مشابه که می تواند همچون جهیزیه دختر در سند ازدواج قید شود در هیچ سندی ذکر نگردیده است تا به طور مثال از مهریه زن کم گردد.
6- ارتباط جنسی خارج از چارچوب، در بین جوانان (اعم از شیعه یا سنی) از شیوع بیشتری برخوردار شده است. امروز به لطف امتیازات و تاکیدات فراوان نظام جمهوری اسلامی و روحانیت برای حضور فعال زنان در جامعه و فعالیت فمینیست های دولتی و مجلس، این زنان هستند که سیگنال های ارتباط با جنس مخالف را پخش می کنند و طلب ارتباط با جنس مخالف را دارند. ازدواج نیز که سخت شده و خیلی از خانواده ها، دیدی منفی به آن پیدا کرده اند و پوست پسری که به خواستگاری دخترانشان می آید را می کَنند. وضعیت اقتصادی جوانان هم که بسیار اسفبار شده است. دولت هم که نقش شوهر را برای زنان بازی می کند و همه گونه امکانات برای آنها تدارک دیده است. همه اینها باعث می شود جوانان تن به ازدواج ندهند و به دنبال ارضای نیازهای روحی و جسمی خویش در چارچوبی خارج از چارچوب ازدواج و خانواده باشند. در بین سربازان پادگان، افرادی را می شناسم که هر ماه با زنی (متفاوت از زنهای قبلی) ارتباط برقرار می کنند و حتی پیشنهاد «آنها» را به دیگران نیز می دهند! برخی که به خاطرات آنها گوش می دهند نسبت به همه زن ها بدبین می شوند و حتی ممکن است دیگر تن به ازدواج ندهند.
7- در یک مورد از اسناد طلاق ارائه شده، زن متولد 1370 و پسر نیز همسن وی بوده که پس از 4 سال زندگی مشترک زندگی شان به طلاق کشیده شده است. ماحصل این ازدواج یک نوزاد یکی دو ساله است که مادر، مسئولیت سرپرستی آن را متقبل نشده و آن را به پدر 23 ساله اش پس داده است. پدر این طفل هم اکنون سرباز بوده و از درآمد بسیار کمی برخوردار است. در سند طلاق دادگاه، چنین درج شده بود(نقل ضمنی): مادر مسئولیت فرزند را بر عهده نگرفته و فعلا درخواست مهریه ندارد.
نکته:
- در سند طلاق، به گونه ای قید شده که زن می تواند بعدا طلب مهریه خود کند. از طرفی هزینه های بزرگ شدن بچه نیز به گردن مردی افتاده که هم اکنون سرباز است و به زور، حقوق ماهانه او به ماهی 60 هزار تومان می رسد.
- فمینیست های مجلس و دولت به شدت تلاش کردند تا بیان استدلال هایی همچون نیاز فرزند به مادر در دهه ی اول عمر، حق سرپرستی را به زن بدهند. حال سوالی که ایجاد می شود این است که اگر این استدلال درست است و طفل نیاز به سرپرستی دارد آیا نباید با مادرانی که از این مسئولیت، می گریزند برخورد قانونی داشت؟ چرا فقط به دنبال دادن امتیازات به زنان هستند و هیچ قانون سخت گیرانه ای علیه آنها وضع نمی شود؟
- قانون برای حمایت از سربازانی که متأهل بوده و فرزند دارند هیچ حمایت «قابل توجهی» ذکر نکرده است جز اینکه با درخواست وی برای انتقالی گرفتن از پادگانی به پادگان دیگر موافقت گردد(آن هم پس از نامه نگاری های زیاد و نداشتن سنوات و نهست و فرار از خدمت اجباری سربازی).
8- اکثریت دخترانی که ازدواج با آنها صورت پذیرفته بوده ساکن شهرستان های استان کرمانشاه بوده و دارای مهریه های چند صد سکه ای بوده و به عبارتی هیچ فرقی بین دختر ساکن روستا و شهر کوچک با دختر ساکن کلانشهر در تعداد سکه ی طلای مهریه در بین شیعیان وجود ندارد.
نتیجه:
متاسفانه هوشمندی مردان در جامعه ما بسیار کم شده است. خیلی از مردان، با استدلال هایی شبیه عبارت «دو دو تا، چهار تا» سعی بر حل مسائل و بحران های اجتماعی و خانوادگی موجود در کشورمان دارند. و فارغ از این هستند که حقوقی که دین اسلام برای آنها قائل شده بخشی از فرمول بسیار پیچیده ای است که جامعه را به سمت و سوی اصلاح هدایت می کند و آرامش و صلح را برای آنها به ارمغان می آورد.
ممنون